MP Board Class 6th Sanskrit Book Solutions संस्कृत सुरभिः Chapter 3 सर्वनामशब्दाः – NCERT पर आधारित Text Book Questions and Answers Notes, pdf, Summary, व्याख्या, वर्णन में बहुत सरल भाषा का प्रयोग किया गया है.
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः
प्रश्न 1.
उचितं मेलयत (उचित मिलाओ):
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 1
उत्तर:
(क) → 4
(ख) → 6
(ग) → 8
(घ) → 2
(ङ) → 3
(च) → 7
(छ) → 5
(ज) → 1
MP Board Solutions
प्रश्न 2.
पठित्वा वाक्यानि रचयत
(पढ़कर वाक्यों की रचना करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 2
उत्तर:
(1) सः अस्ति।
(2) तौ स्तः।
(3) ते सन्ति।
(4) एषः नरः गच्छति।
(5) कः गच्छति?
(6) एषः कः अस्ति।
(7) तौ नरौस्तः।
(8) एतौ नरौ गच्छतः।
(9) एतौ को स्तः?
(10) नरौ गच्छतः।
(11) ते गच्छन्ति।
(12) के गच्छन्ति?
(13) एते नराः सन्ति।
(14) ते के सन्ति?
(15) नराः गच्छन्ति।
पुल्लिङ्गम् हिन्दी अनुवाद :
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 3
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 4
प्रश्न 1.
सः कः?
उत्तर:
सः वानरः।
प्रश्न 2.
वह कौन है?
उत्तर:
वह बन्दर है।
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 5
प्रश्न 1.
तौ को?
उत्तर:
तौ गोलदीपौ।
प्रश्न 2.
वे दो कौन हैं?
उत्तर:
वे दो विद्युत दीप हैं।
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 6
प्रश्न 1.
ते के?
उत्तर:
ते खगाः।
प्रश्न 2.
वे सब कौन हैं?
उत्तर:
वे सब पक्षी हैं।
MP Board Solutions
स्त्रीलिङ्गम्
प्रथमपुरुषः-सा ते ताः, एषा एते एताः, का? के? काः?
स्त्रीलिङ्गम् अभ्यास :
प्रश्न 1.
उचितं मेलयत (उचित का मिलान करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 7
उत्तर:
(क) → 3
(ख) → 4
(ग) → 1
(घ) → 6
(ङ) → 5
(च) → 8
(छ) → 7
(ज) → 2
प्रश्न 2.
पठित्वा वाक्यानि रचयत (पढ़कर वाक्यों की रचना करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 8
उत्तर:
(1) सा बालिका गच्छति।
(2) एषा का?
(3) सा लेखनी अस्ति।
(4) का बालिका गच्छति?
(5) बालिका गच्छति।
(6) ते बालिके गच्छतः।
(7) एते के बालिके स्तः?
(8) एते लेखन्यौ स्तः।
(9) के गच्छतः?
(10) ते गच्छतः।
(11) ता: लेखन्यः सन्ति।
(12) एताः का: बालिकाः सन्ति?
(13) का: बालिकाः गच्छन्ति?
(14) ता: गच्छन्ति।
(15) बालिकाः गच्छन्ति।
MP Board Solutions
स्त्रीलिङ्गम् हिन्दी अनुवाद :
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 9
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 10
अनुवाद :
एकवचन :
वह, यह, कौन?, वह छात्रा, वह माला, यह महिला, यह पेटी (सन्दूकची), कौन-सी घड़ी?, कौन-सी माला?, वह कलम, यह नदी।
द्विवचन :
वे दो, ये दो, कौन-सी दो ? वे दो छात्राएँ, वे दो मालाएँ, ये दोनों महिलाएँ, ये दोनों पेटियाँ (सन्दूकें), कौन-सी दो घड़ियाँ?, कौन-सी दो मालाएँ?, वे दो कलमें, ये दोनों नदियाँ।
बहुवचन :
वे सब, ये सब, कौन-सी सब?, वे सभी छात्राएँ, वे सभी मालाएँ, ये सभी महिलाएँ, ये सभी पेटियाँ (सन्दूकें), कौन-सी घड़ियाँ?, कौन-सी मालाएँ?, वे सभी कलमें, ये सभी नदियाँ।
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 11
प्रश्न 1.
एषा का?
उत्तर:
एषालेखनी।
प्रश्न 2.
यह क्या है?
उत्तर:
यह लेखनी (कलम) है।
MP Board Solutions
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 12
प्रश्न 1.
एते के?
उत्तर:
एते पुस्तके।
प्रश्न 2.
ये दोनों क्या हैं?
उत्तर:
ये दो पुस्तकें हैं।
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 13
प्रश्न 1.
एताः का?
उत्तर:
एताः घट्यः।
प्रश्न 2.
ये सब क्या हैं?
उत्तर:
ये सब घड़ियाँ हैं।
नपुंसकलिङ्गम्
प्रथमपुरुष:-तत् ते तानि, एतत् एते एतानि, किम्? के? कानि?
नपुंसकलिङ्गम् अभ्यास:
प्रश्न 1.
उचितं मेलयत (उचित का मिलान करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 14
उत्तर:
(क) → 2
(ख) → 5
(ग) → 8
(घ) → 7
(ङ) → 1
(च) → 4
(छ) → 9
(ज) → 6
(झ) → 3
MP Board Solutions
प्रश्न 2.
उचितं मेलयत (उचित का मिलान करो)-
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 15
उत्तर:
(क) → 2
(ख) → 1
(ग) → 9
(घ) → 6
(ङ) → 10
(च) → 3
(छ) → 4
(ज) → 8
(झ) → 5
(ञ) → 7
प्रश्न 3.
पठित्वा वाक्यानि रचयत (पढ़कर वाक्यों की रचना करो)-
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 16
उत्तर:
(1) तत् पुस्तकम् अस्ति।
(2) एतत् किम् अस्ति?
(3) ते गच्छन्ति।
(4) एते के स्तः?
(5) ते पुस्तके स्तः।
(6) एते गच्छतः।
(7) याने गच्छतः।
(8) यानम् गच्छति।
(9) के गच्छतः?
(10) एते याने स्तः।
(11) के स्तः?
(12) तानि पुस्तकानि सन्ति।
(13) एतानि कानि सन्ति?
(14) एतानि यानानि गच्छन्ति।
(15) तानि कानि सन्ति?
प्रश्न 4.
वाक्यानि रचयत (वाक्यों की रचना करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 17
उत्तर:
(1) स: शिक्षक : अस्ति।
(2) एषः शिक्षक: गच्छति।
(3) कः पठति?
(4) सा बालिका अस्ति।
(5) एषा बालिका पठति।
(6) का नृत्यति?
(7) बालिका नृत्यति।
(8) एतत् लेखनी अस्ति।
(9) एतत् किम् फलम् अस्ति?
(10) फलम् पतति।
(11) शिक्षकः लिखति।
(12) बालिका लिखति।
MP Board Solutions
प्रश्न 5.
वाक्यानि रचयत (वाक्यों की रचना करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 18
उत्तर:
(1) ते बालकाः गच्छन्ति।
(2) एते बालकाः पठन्ति।
(3) के पठन्ति?
(4) ता: महिलाः नृत्यन्ति।
(5) एताः महिला: सन्ति।
(6) काः नृत्यन्ति?
(7) तानि पत्राणि सन्ति।
(8) एतानि पत्राणि पतन्ति।
(9) कानि पतन्ति?
(10) घट्यः सन्ति।
नपुंसकलिङ्गम् हिन्दी अनुवाद :
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 19
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 20
अनुवाद :
एकवचन :
वह फल है। वह फूल है। वह पत्ता है। यह पंखा है। यह वाहन (सवारी) है। यह घर है। वह क्या है? यह क्या है?
द्विवचन :
वे दो फल हैं। वे दो फूल हैं। वे दो पत्ते हैं। ये दो पंखे हैं। ये दो वाहन (सवारियाँ) हैं। ये दो घर हैं। वे दो कौन हैं? ये दोनों कौन हैं?
बहुवचन :
वे सब फल हैं। वे सब फूल हैं। वे सब पत्ते हैं। ये सब पंखे हैं। ये सब वाहन (सवारियाँ) हैं। ये सब घर हैं। वे सब क्या हैं? ये सब क्या हैं?
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 21
प्रश्न 1.
तत् किम्?
उत्तर:
तत् वायुयानम्।
प्रश्न 2.
वह क्या है?
उत्तर:
वह वायुयान है।
प्रश्न 3.
तत् किं गच्छति?
उत्तर:
तत् वायुयानं गच्छति।
प्रश्न 4.
वह कौन जाता है?
उत्तर:
वह वायुयान जाता है।
MP Board Solutions
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 22
प्रश्न 1.
ते के?
उत्तर:
ते वायुयाने।
प्रश्न 2.
वे दोनों कौन हैं?
उत्तर:
वे दो वायुयान हैं।
प्रश्न 3.
ते के गच्छतः?
उत्तर:
ते वायुयाने गच्छतः।
प्रश्न 4.
वे दो कौन जाते हैं?
उत्तर:
वे दोनों वायुयान जाते हैं।
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 23
प्रश्न 1.
तानि कानि?
उत्तर:
तानि पुष्पाणि।
प्रश्न 2.
वे सब क्या हैं?
उत्तर:
वे सब फूल हैं।
प्रश्न 3.
तानि कानि विकसन्ति?
उत्तर:
तानि पुष्पाणि विकसन्ति।
प्रश्न 4.
वे सब कौन खिलते हैं?
उत्तर:
वे सब फूल खिलते हैं।
सर्वनामशब्दाः भाग – २
युष्मद् पुल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे च (मध्यमपुरुषः त्वम्, युवाम्, यूयम्)
युष्मद् पुल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे च हिन्दी अनुवाद:
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 24
MP Board Solutions
अस्मद् पुल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे च (उत्तमपुरुष:-अहम्, आवाम्, वयम्)
अस्मद् पुल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे च अभ्यास:
प्रश्न 1.
उचितं मेलयत (उचित का मिलान करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 25
उत्तर:
(क) → 10
(ख) → 9
(ग) → 8
(घ) → 7
(ङ) → 4
(च) → 5
(छ) → 2
(ज) → 3
(झ) → 1
(ञ) → 6
प्रश्न 2.
पठित्वा वाक्यानि रचयत (पढ़कर वाक्यों की रचना करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 26
उत्तर:
(1) सः पठति।
(2) तौ पठतः।
(3) ते पठन्ति।
(4) त्वम् पठसि।
(5) युवाम् पठथः।
(6) यूयम् पठथ।
(7) अहम् पठामि।
(8) आवाम् पठावः।
(9) वयम् पठामः।
प्रश्न 3.
वाक्यानि रचयत (वाक्यों की रचना करो)
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 27
उत्तर:
- सः पठति।
- तौ लिखतः।
- ते गच्छन्ति।
- सा बालिका अस्ति।
- ते बालिके स्तः।
- ताः सन्ति।
- तानि व्यजनानि सन्ति।
- त्वम् महिला असि।
- युवां धावथः।
- यूयम् नृत्यथ।
- अहम् गच्छामि।
- आवां खादावः।
- वयम् पठामः।
- नरः पठति।
- घट्यः सन्ति।
- चित्रम् अस्ति।
- घटी अस्ति।
- पात्रे स्तः।
- लेखन्यौ स्तः।
- त्वम् हससि।
- युवां स्थः।
- यूयम् स्थ।
- वयम् स्मः।
- आवां स्वः।
MP Board Solutions
अस्मद् पुल्लिङ्गे स्त्रीलिङ्गे च हिन्दी अनुवाद :
MP Board Class 6th Sanskrit Solutions Chapter 3 सर्वनामशब्दाः 28